GEGURITAN

Geguritan yaiku wohing susastra kang basané cekak, mentes lan éndah. Geguritan asalé saka tembung “gurit”, kang ateges kidung utawa tulisan kang awujud tatahan. Déné geguritan ing kéné, ateges rumpakan kidung kang mawa paugeran gumathok, yaiku:

• Cacahing gatrané ora tartamtu, nanging apese 4 gatra.
• Saben-saben sagatrané guru wilangan lan guru lagu padha waé, runtut mawa purwakanthi guru swara.
• Lumrahe kabuka utawa kawiwitan srana ukara: “Sun anggegurit”.

Geguritan iku kalebu puisi Jawa modhèrn, amarga ora kaiket ing aturan kayadéné tembang. Geguritan bisa karipta amarga ana ilham utawa inspirasi (angen-angen). Geguritan mujudaké karya kang sipaté pribadi, mula geguritan panganggit siji lan sijiné béda-béda. Angen-angen kang ana sajroné pikirané pengarang banjur diolah supaya dadi geguritan kaya kang dikarepaké panganggit. Kanthi mengkono, geguritan iku basané katon éndah, bisa migunakaké purwakanthi, dwipurwa, seselan lan liya-liyané. Geguritan iku duwèni nilai- nilai utawa amanat kang bisa kapethik kanthi diparafrasakake dhisik. marafrasakake geguritan iku ateges nganalisis utawa ngudari ukara- ukara geguritan iku supaya maksudé bisa katangkep. Geguritan iku kawujud saka téma, pamilihane tembung uga nganggo sarana rétorika lan majas. Sarana rétorika lan majas paédahé kanggo gawé geguritan iku éndah lan enak kawaca.

• Cekak yaiku ora wujud ukara sing nggladrah
• Menthes yaiku tembungé duwé makna kang jero.
• Éndah ngemu purwakanthi swara, sastra utawa basa.
• Tembungane pilihan

Tuladha Geguritan:

Yèn Rembulane Moblong, Paman
(Dening I. Kunpriyatno)
yén rembulané moblong, paman
aku kangen sanja menyang plataranmu
nggelar klasa sangisore wit gayam
jejadhuman karo ngematké swarané
bocah – bocah sing padha dolanan
yèn rembulané moblong, paman
aku kangen ngrungokake gumelegeré guyumu
sanadyan sawah lan tegal siji mbaka
siji ilang. Sanadyan anak lanang
milih ngumbara ing paran
suthik ngopèni lemah warisan
yèn rembulané moblong, paman
aku kangen nyekseni marang keteguhanmu
nggegem sawijining kapitayan. Ngadhepi
owah – owahané jaman. Kaya watu karang
sing ora nate gigrig nantang jumlegurè
alun ing satengahé wahudayan
(Penjebar Semangat; Nomor 50. 12 Desember 2009)